1.Գտնել X  թվային արժեքը:

X/6  = 50/60

6×50:60=5

2. Կարտոֆիլի 3 կգ -ի համար վճարեցին 600 դրամ:Որքա՞ն կվճարեն նույն  կարտոֆիլի 27կգ-ի համար։

600:3=200,

27×200=5400

3.Գտնել  արտահայտության    արժեքը.

 ( 3 : 4 + 4 : 3 )•4 =25/3

4.180խոր. մ  ծավալով  ավազանը  խողովակից  հավասարաչափ  հոսող  ջրով  լցվում  է  9  ժամում:  Ինչքա՞ն   ժամանակում  ջրով  կլցվի  ավազանը,  եթե   նրա   ծավալը   540խոր.մ  է:

180:9=20

 540:20=27

5. 3կգ ապրանքի համար  վճարել են  20520  դրամ:  Որքա՞ն  է  պետք վճարել նույն տեսակի  1կգ  ապրանքի  համար:

20520:3=6840

6. 200կգ զանգված ունեցող բամբակի սերմից ստացվեց 40կգ յուղ: Որքա՞ն յուղ կստացվի բամբակի 100կգ սերմից:
100=20
7. 80  թիվը   բաժանեք  3 : 5  հարաբերությամբ:

3+5=8, 80:8=10, 10×3=30, 10×5=50
8. 120  թիվը   բաժանեք  1: 3 : 8  հարաբերությամբ:

1+3+8=12, 120:12=10, 1×10=10, 10×3=30, 10×8=80

9.Գտիր նշված թվի տոկոսը

600-ի 30%-ը 600:100=6, 6×30=18

1200-ի 45%-ը 1200:100=12, 12×45=540

2500-ի 50%-ը 2500:100=25, 25×50=1250

10.Հողակտորի հատակագծի մասշտաբը 1 ։ 5000 է։ Ինչքա՞ն կլինի հողակտորում երկու կետերի հեռավորությունը, եթե համապատասխան կետերի հեռավորությունը հատակագծում հավասար է`3 սմ-ի:

3×5000=15000, 15000:100=150

Մարդու ծագման հարցը դարեր շարունակ գրավել է մարդկության ուշադրությունը։ Գիտնականները ենթադրում են, որ մարդկության նախահայրենիքը եղել է Աֆրիկան, որտեղից մարդիկ տարածվել են ամբողջ Եվրոպայում։

Մարդու ծագման մասին գոյություն ունեն մի շարք տեսակետեր՝ կրոնական, գիտական և այլն։ Կրոնական տեսության համաձայն՝ մարդը ստեղծվել է Աստծո կողմից։ «Աստված ստեղծեց կյանքը, աշխարհը, շունչ տվեց հողին, կերտեց Մարդուն՝ դարձնելով Իր արարչագործության պսակը, և պատվիրեց սիրել․․․ » ըստ Աստվածաշնչի։
« Սկզբում համատարած ջուր էր։ Այնուհետև ջրի մեջ Պտահ աստվածը ստեղծեց մի կղզի, որը սկսեց մեծանալ։ Հետո աստված երկիրը բաժանեց երկնքից, ստեղծեց օդը։ Միայն վերջում նա ստեղծեց մարդկանց․․․» ըստ Եգիպտական առասպելի։
Ք․ա․ VI դարում հույն փիլիսոփա Անաքսիմանդրոսը գրել է․ « Արևի ճառագայթների ազդեցության շնորհիվ կիսահեղուկ տիղմի մեջ առաջացել են ձկնանման արարածներ, որոնք սկզբում ապրել են ջրում, հետո անցնելով ցամաք՝ աստիճանաբար վերածվել են մարդու»։
Ք․ա․ IV դարում Արիստոտելը (հույն փիլիսոփա) նշել է, որ մարդը հատկանիշներով նման է կապիկներին։
Լամարկը (ֆրանսիացի գիտնական- բնագետ) 1809 թ․ գտնում է, որ մարդը ծագել է ծառաբնակ կապիկներից, որոնք ծառերի վրա մագլցող կենսակերպից անցել են գետնի վրա քայլող կենսակերպի։
1871 թ․ Դարվինը (անգլիացի գիտնական- բնագետ) համոզիչ կերպով ապացուցում է, որ կենդանի օրգանիզմների շարքում մարդը հանդիսանում է բարձր կազմավորված էակ։

Հարցեր և առաջադրանքներ

1․ Մարու ծագման քանի՞ տեսակետի ծանոթացար։ Մեկ, որ մարդիկ եղել են ձկներ։
2․ Ո՞ր տեսակետի հետ ես համաձայն և ինչու՞։ Հիմնավորի՛ր ։ Ես բոլոր տեսակետների հետ մամաձայն եմ քանի որ ոջ մեկ չգիտի իրականությունը։
3․ Ուսումնական նյութից օգտվելով՝ լրացրու՛։

Գիտնականի, փիլիսոփայի անունը	ժամանականշրջանը	Տեսակետը
Աստվածաշունչ	???	Կրոնական
Անաքսիմանդրոսը	VI	Առասպելական
Լամարկ	IV	Գիտական

Մի գիտնական, որ ապրում էր աշխարհի խնդիրներով մտահոգ, վճռել էր գտնել ուղիներ դրանք նվազեցնելու համար: Օրեր էր անցկացնում իր լաբորատորիայում` փնտրելով իրեն հուզող հարցերի պատասխանները:
Մի օր յոթամյա որդին ներխուժեց նրա սրբավայրը և որոշեց օգնել հորն աշխատել:

Գիտնականը նյարդայնացած, որ իրեն ընդհատել են, խնդրեց տղային ուրիշ տեղ խաղալ: Տեսնելով, որ անհնար է նրան դուրս հրավիրել, հայրը մտածեց մի բանով շեղել որդու ուշադրությունը: Պատահաբար գտավ մի ամսագիր` աշխարհի քարտեզի պատկերով. այն է, ինչ անհրաժեշտ էր:
Մկրատով կտրտեց քարտեզը տարբեր մասերի և կպչուն ժապավենի հետ միասին հանձնեց որդուն` ասելով.
– Քանի որ սիրում ես գլուխկոտրուկներ, քեզ կտամ աշխարհը բոլորովին կոտրված, որ այն նորոգես առանց որևէ մեկի օգնության:
Հաշվարկեց, որ փոքրիկից կպահանջվի տասը օր` քարտեզն ի մի բերելու համար, սակայն այդպես չեղավ: Մի քանի ժամ անց նա լսեց երեխայի ձայնը, որ հանգիստ կանչում էր.
– Հայրի՜կ, հայրի՜կ, ամեն ինչ արեցի, ավարտեցի:
Սկզբում հայրը չհավատաց: Մտածեց, որ անհնար է նրա տարիքում վերստանալ ամբողջական մի քարտեզ, որը նախկինում երբեք չի տեսել: Կասկածամիտ, հայացքը բարձրացրեց գրառումներից այն վստահությամբ, որ կտեսնի երեխայի տարիքին համապատասխան աշխատանք. քարտեզն ավարտուն էր: Բոլոր կտորները տեղադրված էին իրենց համապատասխան տեղերում: Ինչպե՞ս էր հնարավոր: Ինչպե՞ս էր երեխան կարողացել: Զարմանքով հարցրեց որդուն.
– Որդյա՛կս, դու չգիտեիր ինչպիսի՞ն է աշխարհը, ինչպե՞ս ես արել:
– Հայրի՛կ, պատասխանեց որդին,- Ես չգիտեի, թե ինչպիսին է աշխարհը, բայց երբ դու հանեցիր ամսագրից քարտեզը, այն կտրտելու համար, տեսա, որ մյուս կողմում մարդ է պատկերված: Այնպես որ, շրջեցի կտորներն ու սկսեցի «հավաքել» այդ մարդուն, որ, այո´, գիտեի թե ինչպիսին էր:
– Երբ ես վերականգնեցի մարդուն, շրջեցի թուղթը և տեսա, որ վերականգնել եմ աշխարհը:

Առաջադրանք

2․Ընտրե՛ք ճիշտ պատասխանը․ստեղծագործության գաղափարը հետևյալլն է․

• աշխարհը նման է թղթին․այն կարելի է մասերի բաժանել
• քարտեզն ու մարդը նման են իրար․ երկուսին էլ կարելի է
• ճանաչիր մարդուն, կճանաչես նաև աշխարհը։

Մասնակիցները՝ 5-6-րդ դասարանցիներ

Ժամկետը՝ սեպտեմբեր, հոկտեմբեր

Նպատակը`

• ծանոթացում ազգային էպոսին
• անդրադարձ էպոսում առկա համամարդկային և ազգային խնդիրներին
• էպոսի բառապաշարի ուսումնասիրում
• Ուրբաթ-համերգով նախագծի ներկայացում
• «Դյուցազնապատում» նախագծի շարունակականության ապահովում

Աշխատանքային ուղղությունները՝ 

• Էպոսի առաջին՝ «Սանասար և Բաղդասար» ճյուղի ընթերցում
• Էպոսից առանձնացված հատվածների բերանացի ընթերցում, բեմադրում

***

Հա՛յրիկ թագավոր,

Վաղ համբարձում է, հրաման տուր ինձ՝

էրթանք Հիլի, աղբրներու վերան զբոսանք.

Ման գանք չուր իրիկուն,

Իրիկուն դառնանք, էրթամ իմ տեղ:

***

Գնացին, էլան սարի վերև,

Էնտեղ նստան բլրի  վերա, կերխում արին,

Հետո ման էկան, տեսան Կապուտ ծով.

Գնացaին ծովափ սեյր անելու:

***

Իրիկուն որ տի դառնար, տուն գար  

Ծովինար ասաց աղջիկներուն. 

— Աղջի՛կներ, դուք գնացեք, ման էկեք, 

Ես էրթամ, քիչ ջուր խմեմ: 

***

Գնաց, կայնեց մեկ քարափ տեղ.

Նայեց, տեսավ ծովին ծեր չկա:

Շատ նեղացավ աղջիկն ման գալով,

Էնոր ծառա շատ ծարվեցավ,

Ինքն էլ շատ ծարվեցավ, ասաց.

***

— Էս ծովի ջուր շատ աղի է: 

Ա՜խ, երանի՛ մեկ կաթ ջուր ըլներ, 

Ես խմեի, սրտիս պապակն անցներ: 

— Աստված, դու մեկ աղբուր էստեղ բուսցես, 

Մեկ էլ ինձի լուս ու ճար անես: 

***

Աստուծու հրամանով, ծովըն բացվավ,

Մի շատ համեղ ջուր դուրս էկավ:

***

Մի բուռ լիք ջուր խմեց,

Մեկ էլ՝ մի բուռ կիսատ:

Աղբուրըն ցամաքավ:

Էդ էրկու բուռ ջրից հղացավ:

***

Ինն ամիս, ինն օր, ինը ժամ,

Ինը րոպե որ թամամավ,

Էնոր ժամանակ լրացավ,

Էրկու տղա բերեց:

***

Մելքիսեթ քահանան էկավ,

Թոնդրան վերա կնքեց.

Ջոջ տղի անուն դրեց Սանասար,

Պստիկին՝ դրեց Բաղդասար։

ь

Կրկնել՝ Ներկա անորոշ ժամանակը Present Simple Tense

Present Simple-ը օգտագործվում է, երբ խոսում ենք․

• Սովորությունների, կրկնվող գործողությունների մասին
  I go to school every day.
• Ընդհանուր ճշմարտությունների և փաստերի մասին
  The sun rises in the east.
• Ժամանակացույցների, ծրագրերի մասին
  The train leaves at 7 o’clock.

Դրական (Affirmative)

• I / You / We / They + բայ (բազային ձև)
  They play football.
• He / She / It + բայ + -s / -es
  She plays football.

Բացասական (Negative)

• I / You / We / They + do not (don’t) + բայ
  We don’t like coffee.
• He / She / It + does not (doesn’t) + բայ
  He doesn’t work here.

Հարցական (Question)

• Do + I / you / we / they + բայ?
  Do they speak English?
• Does + he / she / it + բայ?
  Does she speak English?

Սովորաբար օգտագործվում են always, usually, often, sometimes, never, every day, on Mondays, at weekends և այլն։

1. Լրացրու բաց թողած բայերը (Compound sentences)

1. She usually ___wakes (wake) up at 7 o’clock, but on Sundays she sleeps (sleep) longer.
2. My friends don’t,. play (not / play) football on weekdays, and they study (study) at home.
3. does your brother likes (like) pizza, or does he prefers (prefer) pasta?
4. I always do (do) my homework after school, and then I watch (watch) TV.
5. The bus stops (stop) near the park every morning, but it doesnt stop (not / stop) in the afternoon.

2. Ընտրիր ճիշտ տարբերակը (Complex sentences)

1. He (go / goes) to school by bus every day, but sometimes he (walk / walks).
2. They (don’t / doesn’t) like milk, and they (don’t / doesn’t) eat cheese.
3. She (study / studies) English at school, but she (not / doesn’t) French.
4. (Do / Does) your mother cook dinner every evening, or (does / do) she order food?
5. My cat (like / likes) fish, but it (not / doesn’t) vegetables.

3. Գտիր սխալը և ուղղիր (Mixed forms)

1. She doesn’t like bananas, and she doesn’t like apple.
2. Do you play football, or does he play basketball?
3. My parent goes to work every day, but they don’t drive to school.
4. We watch TV at night, and we sometime read book.
5. Dow they live in Yerevan, or do they live in Gyumri?

---

5. Find Someone Who…

• …plays football every weekend and reads books during weekdays
• …doesn’t like milk or cheese
• …usually wakes up at 6:30 and goes for a walk
• …cooks dinner at home and cleans their room afterwards

6. Translate/թարգմանիր

1. Ես ամեն օր դպրոց եմ գնում։
2. Նա հաճախ գիրք է կարդում։
3. Մենք երբեք հեռուստացույց չենք դիտում առավոտյան։
4. Իմ հայրը աշխատում է բանկում։
5. Մայրիկս համեղ ճաշ է պատրաստում։
6. Դուք ֆուտբոլ խաղո՞ւմ եք։
7. Իմ ընկերները սովորաբար երաժշտություն են լսում։
8. Նա միշտ շուտ է արթնանում։
9. Մենք ամեն օր անգլերեն ենք սովորում։
10. Քո շունը կաթ սիրո՞ւմ է։

26.  Նախադասություններն ընդարձակի՛ր՝ ինչպիսի՞  կամ ո՞ր հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ ավելացնելով.

Օրինակ՝Կինը հարցրեց: — Երիտասարդ կինը հարցրեց: Կամ՝ Լայնեզր գլխարկով կինը հարցրեց:

Շունը մտավ-Ալարկոտ շունը մտա տուն:

Սիրտը քար է-պինդ:

Հայրն ընկեր է-Հայրն ընկերը լավն է:

Երկիրը պտտվում է-Երկիրը պտտվում է ամեն օր:

27.  Գործողություն ցույց տվող  բառերը(բայերը)  ո՞վ  կամ ի՞նչ  հարցին պատասխանող. աոարկա ցույց տվող բառե՛ր (գոյականներ) դարձրու:

Օրինակ՝ լուծել — լուծույթ.

սպասել- սպասավոր. սպասյակ. սպասուհի. սպասում: Իշխել-իշախանություն. բժշկել-բժիշկ. բացել-բացվածք. ուսուցանել-ուսում, ճեղքել-ճեղքվածք. պահել-պահպանություն. հյուսել-հյուս. բանել-բանվոր. գրել-գրություն, գործել-գործ. զգալ-զգացողություն. հարցնել:է

28.  ա) Տրված հարցերին պատասխանի՛ր և առաջադրանքը կատարի՛ր:

Ո՞վ է ընկերդ (ընկերուհիդ):

Մանրամասն նկարագրի’ր նրա արտաքինը  (հասակը. կաոուցվածքը. դեմքը. հագնվելը և այլն):

Նրա բնավորության մասի՛ն պատմիր:

Պատմի՛ր՝ նա ի՞նչ է սիրում և ինչ չի սիրում:

Նրա մեջ կա՞ բան. որ չես հավանում. կուզե՞ս. որ փոխվի: Գրի՛ր՝ ուզում ես նրանից ինչ-որ բան սովորել:

բ) բոլոր պատասխաններդ մի տեքստում հավաքիր և  ընկերոջդ (ընկերուհուդ) մասին գրավոր պատմիր:

գ) Շարադրություն  վերնագըի’ր:

29.  Ինչպիսի՞  հարցին պատասխանող, հատկանիշ ցուց տվող բառերից (ածականներից) գոյականներ (ի՞նչ հարցին պատասխանող բառեր) կազմի՛ր:

քաջ-քաջություն. մեծ-մեծություն. գեղեցիկ-գեղեցկություն. հատուկ-հատկություն. հասարակ-հասարակություն. հարմար-հարմարություն. դեղին-. գունատ. հնչեղ. Շքեղ, պերճ, խեղճ, տկար:

30.  Բառերի ընդհանուր մասերի (արմատները) գտի՛ր, դրանց ուղիղ ձևերը գրիր և տրված բառերը բացատրիր:

Օրինակ՝ բարեսիրտ, բարեկամ,  բարեսեր, բարետես: -Արմատն  է՝ բարի:

Բարեսիրտ — բարի սիրտ ունեցող:

Բարեկամ — բարին կամեցող:

Բարեսեր — բարին (բարի բան) սիրող:

Բարետես — բարի (գեղեցիկ) տեսք ունեցող:

ա) կտցաձև. կտցահարել. կտցաչափ։ կտուց

բ) ուղղագրություն. ուղղագիծ. ուղղամիտ. ուղղություն:ուղիղ

գ) ուղեկից. ուղևոր: ուղիղ

31.  Բառակապակցություննե՛ր կազմիր՝ հարցում արտահայտող բառի փոխարեն տրված գոյականները կամ  նրանով կազմված բառակապակցությունները  գրելով:

Պառկել ո՞րտեղ:

Ծովափ, մահճակալ, անդունդի եզր, գետի ափ, անտառի բացատ,ակողին, հիվանդանոց:

Գրի՛ր՝ առաջադրանքը ո՞ր վերջավորությունների կամ բառերի օգնությամբ կատարեցիր:

32.  Յուրաքանչյուր շարքի չորս րառերն ի՞նչ ընդ­հանուր հատկանիշ ունեն, որ նույն շարքի մի բառը  չունի:

ա) Երաշտահավեր      բ) Մանուկներ                 գ) Հատիկներ

դեղձանիկներ       երեխա                 կապիկներ

վագրեր                պատանիներ        ձագուկներ

առյուծներ            երիտասարդներ       կանայք

սիրամարգ           մարդիկ          տանտիկիններ

33.  Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ ավելացնելով  ո՞ւր, դեպի ու՞ր, որտե՞ղ, որտեղի՞ց, որտեղո՞վ հարցերին պատասխանող բառեր ու բառակապակցություններ:

Օրինակ՝ Օրվա հերոսը  գալիս  էր: — Օրվա հերոսը մեզ մոտ էր գալիս:

Օրվա հերոսը դեպի տուն էը գալիս: Փողոցով օր­վա հերոսն էր գալիս: Դիմացից  օրվա հերոսն Էր գալիս:

Մի ոհմակ է երևում:

Ի՜նչ հանգիստ ես կանգնած:

Թռչունների մի երամ անցավ:
Երամը թռավ. հեռացավ:

Նախորդ օրը կարգ ու կանոն էր հաստատել:
Հաջորդ օրը բոլորս գնալու էինք:

Այդ  փոքրիկին կարելի է տեղավորել:

34.  Տրված բառերի հոմանիշ ձևերը գտի՛ր:

Օրինակ՝ ամենից լավ — ամենալավ, լավագույն

ամենամեծ — ամենից մեծ. Մեծագույն
փոքրագույն — ամենափոքր, ամենից փոքր
Ամենավատ, գեղեցկագույն. բարձրագույն. ամենաազնիվ. ամենից հզոր, ամենից ահեղ, համեստագույն, ամենահին, ամենից ծանր, ամենալուրջ, ամենից խոշոր:

35. Նախադասությունից բառերը հերթով հանի՛ր, մինչև մեկ բառ մնա:

Օրինակ՝Երկար ու դժվարին ճանապարհով էր եկել:
Երկար, դժվարին ճանապարհով էր եկել: (Չորս բառ)

Դժվարին ճանապարհով էր եկել:  Կամ՝  երկար ճանապար­հով էր եկել (Երեք բառ)

Ճանապարհով էր եկել (երկու բառ)

Եկել էր: (մեկ բառ)

Ցերեկները սովորաբար մի քիչ քնում է:

Երեկոյան երկնքում գունդ-գունդ կուտակվեցին ամպերը:

Նա տանն օրերով բարձրաձայն կարդում էր սիրելի բանաստեղծի գործերը:

Հետո այդ հսկայական արձանը տեղափոխեցին գետափ:

Արագիլը ճնճղուկի ձագերին պաշտպանում էր օձից: